Το συνεργατισμό τον γνώρισα στις αρχές της δεκαετίας του ’80 όταν μικρός με έπαιρνε η μακαρίτισσα η γιαγιά μου στο συνοικιακό μπακάλικο της ΕΣΕΛ (Ένωση Συνεργατικών Εταιρειών Λεμεσού) στην περιοχή Αποστόλου Αντρέα στη Λεμεσό. Τόσα χρόνια μετά, οι εικόνες εκείνου του μικρού μαγαζιού είναι σήμερα θολές. Δεν θυμάμαι πολλά, όμως μου έμειναν έντονα οι μυρωδιές και η ζεστασιά του οικείου εκείνου περιβάλλοντος. Εκείνη η αδιευκρίνιστη μυρωδιά του παραδοσιακού μπακάλικου, η οικειότητα των ανθρώπων μεταξύ τους και το αίσθημα πως αυτό το μπακάλικο είναι το δικό μας μπακάλικο. Η γιαγιά να ψωνίζει κουβεντιάζοντας με τις γειτόνισσες και στο τέλος στο ταμείο αφού πληρώσει, να μαζεύει τα ένσημα που της αντιστοιχούν.
Η ΕΣΕΛ όπως και γενικότερα το συνεργατικό κίνημα στην Κύπρο έχει εδώ και λίγο καιρό πάψει να υπάρχει όπως το ξέραμε. Οι λόγοι πολλοί και διάφοροι. Ο αυξημένος ανταγωνισμός, το μοντέλο το ίδιο που δημιουργούσε εταιρείες που ανήκαν σε όλους αλλά και σε κανένα δημιουργώντας συνθήκες μη αποτελεσματικής διοίκησης αλλά και ενίοτε εκμετάλλευσης, το ότι ο κόσμος έπαψε να έχει ουσιαστικό όφελος από τις συνεργατικές εταιρείες διαγράφοντας έτσι το συγκριτικό πλεονέκτημα που είχαν αυτές παλαιότερα, αλλά και οι κακές πολιτικές αποφάσεις που το οδήγησαν στο οριστικό κλείσιμο.
Τι είναι όμως ο συνεργατισμός; Είναι το μοντέλο των συνεργατικών εταιρειών που εφαρμόστηκε ή είναι η ιδέα, το όραμα και οι στόχοι που έθεσαν οι πρωτεργάτες του; Είναι το νομικό πλαίσιο που καλύπτει αυτές τις εταιρείες με τις αδυναμίες και τα προβλήματά του, ή είναι η αξίες της ισότητας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και η λογική του «όλοι για έναν κι ο ένας για όλους» που πρεσβεύονται από το κίνημα; Μα φυσικά, το δεύτερο.
Εφόσον υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν σε αυτές τις αξίες και σε αυτά τα ιδανικά, ο συνεργατισμός παραμένει ζωντανός. Όχι μόνο ζωντανός αλλά και πιο αναγκαίος από ποτέ. Τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα μας υπενθυμίζουν πως οι αξίες αυτές θα έπρεπε να ήταν πάντα ο οδηγός μας και πως σήμερα χρειαζόμαστε αλλαγή πλεύσης. Οι σημερινές συνθήκες μας υπενθυμίζουν πως απαιτείται να χτίσουμε πιο ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς, να επαναπροσδιορίσουμε το τι σημαίνει κοινωνική ευημερία και να απομακρυνθούμε από τον ψυχοφθόρο υλισμό και την οικονομική λογική που καταστρέφει το φυσικό μας περιβάλλον, το σπίτι ολονών μας. Η ανάγκη αυτή μετουσιώνεται σε πράξη ανά το παγκόσμιο αφού όλο και μεγαλύτερος αριθμός πρωτοβουλιών αναλαμβάνονται συνεχώς με στόχο την εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον.
Έχοντας κατά νου τα ιδανικά και τους στόχους του συνεργατισμού, προσπαθούμε μέσα από την πρωτοβουλία μας στη Λεμεσό και την ίδρυση της πρώτης εταιρείας συλλογικής ιδιοκτησίας (COCO Collective Ownership Company Limassol Ltd) να δημιουργήσουμε ξανά τις συνθήκες για συνεργασία, αλληλεγγύη και συλλογική ανάπτυξη. Έχουμε ακριβώς το ίδιο όραμα και στόχους με το κίνημα του συνεργατισμού. Παραμένουμε πιστοί στην ιδέα πως οι κοινωνίες δεν είναι μόνο προσωπικό συμφέρον και ανταγωνισμός αλλά συλλογικό όραμα, συνεργασία και αγάπη. Αυτό που αλλάξαμε μόνο είναι το μοντέλο. Κατανοώντας τις αδυναμίες του κλασικού μοντέλου του συνεργατισμού και αντιλαμβανόμενοι τις παρούσες συνθήκες και πραγματικότητες, επιδιώξαμε η νέα προσέγγιση να είναι απαλλαγμένη από τις εξής αδυναμίες του κλασσικού συνεργατισμού:
- Την ανάγκη σύμπραξης μεγάλου αριθμού ατόμων για τη δημιουργία συνεργατικών εταιρειών
- Την υποβάθμιση της προσωπικής πρωτοβουλίας και δημιουργικότητας στο βωμό της συλλογικής προσπάθειας
- Την αδυναμία στη συγκέντρωση κεφαλαίων (είτε αρχικά είτε στην πορεία της επιχειρηματικής δραστηριότητας)
- Το γεγονός ότι οι συνεργατικές εταιρείες ανήκουν σε όλα τα μέλη ισότιμα και έτσι κανένας δεν έχει το ειδικό ενδιαφέρον να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα του οργανισμού, δημιουργώντας συνθήκες μη-ταύτισης συμφερόντων μεταξύ μελών και διοικήσεων, οδηγώντας σε κακοδιαχείριση και έλλειψη ουσιαστικού ελέγχου
- Την αδυναμία του μοντέλου να επηρεάσει άλλες εταιρείες να μετατραπούν σε συνεργατικές εταιρείες
Η τελευταία αδυναμία είναι ουσιαστική καθώς το όραμα του συνεργατισμού δεν είναι να δημιουργήσει 3 μπακάλικα και 2 συνεργατικές τράπεζες, αλλά να μπολιάσει τις ελεύθερες αγορές και όλους τους τομείς της οικονομίας με το πνεύμα της συλλογικότητας και της συνεργασίας. Πιστεύουμε πως είναι καιρός να δούμε ξανά την ουσία του συνεργατισμού. Μέσα από την πρωτοβουλία μας θέλουμε να ξανακτίσουμε τα ιδανικά των πρωτεργατών του και να δώσουμε σε όσους πιστεύουν σε αυτά την ευκαιρία να συμβάλουν με απλό τρόπο. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα και πως μπορείτε και εσείς να γίνεται μέρος της προσπάθειας μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα εδώ στην ιστοσελίδα μας ή να μας πάρετε τηλέφωνο στο 77774080.
Γιώργος Ιουλιανός
